Tô Mãn ngủ dậy thì thấy đại đội trưởng đến nhà từ bao giờ. Vừa mới vào xuân, thời tiết cũng còn mát lạnh, bác ngồi trên giường đất trong phòng khách mà nói chuyện với Chu Bắc Sơn. Khi cô ra đến họ đã bàn đến việc như thế nào chấm công điểm để mọi người không phải lười biếng, phía chỉ nêu ra hướng đi chứ không chỉ đạo cụ thể là phải đi như thế nào.

Đối với việc này, Chu Bắc Sơn có hiểu biết đôi chút:

- Theo cháu, mỗi buổi sáng bác cứ phân công mỗi người mỗi định mức công việc, nếu cuối ngày đội viên nào hoàn thành thì cho mười công điểm, nếu không hoàn thành thì căn cứ tình trạng công việc mà trừ công điểm, cuối năm sẽ dựa vào số công điểm này mà phân lương lực, ai làm nhiều phân nhiều, ai làm ít phân ít, như vậy sẽ không có người dám trễ nãi.

Bác thôn trưởng thấy như vậy cũng được nhưng ông còn băn khoăn:

- Không có phân lương theo đầu người sao?

Đây là ông nghe mấy thôn, mấy đội sản xuất khác nói, cuối năm ngoài trừ ba phần nộp thuế ra, còn lại lương thực sẽ được chia ra hai phần, lương thực đầu người và công điểm. Riêng Chu Bắc Sơn thì không đồng ý như vậy:

- Bác, cháu thấy như vậy không tốt, lương thực phân theo đầu người nghĩa là mỗi người đều có cố định lương thực, chỉ cần hộ khẩu ở trong thôn, mặc dù không đi làm thì mỗi năm vẫn có lương thực chia đều, như vậy sẽ làm nhiều người có ý nghĩ không làm mà hưởng, rất ảnh hưởng xấu đến tính tích cực lao động.

Đại đội trưởng nghe cũng cảm thấy đúng:

- Vậy những nhà chỉ có một người già góa bụa hoặc trẻ nhỏ mồ côi thì sao?

Chuyện này cũng khó làm, vì trong thôn cũng có một vài nhà chỉ người già không thể xuống đất làm việc được hoặc chỉ có trẻ nhỏ. Chu Bắc Sơn không cảm thấy đây là vấn đề:

- Làm việc nhà nông không phải tất cả đều là việc nặng nhọc, ví dụ như năm nay đội chúng ta nuôi heo tập thể, như vậy chăm sóc heo đã là một công việc nhẹ nhàng, hoặc đi cắt cỏ heo cũng là công việc nhẹ nhàng. Như vậy bác sắp xếp những cụ già hoặc trẻ nhỏ làm những việc này là được. Đương nhiên việc quá nhẹ nhàng thì công điểm không thể lấy quá nhiều, nhưng nuôi sống họ chắc chắn đủ.

Như vậy sẽ không có ai có ý kiến gì.

Đại đội trưởng cảm thấy ý kiến này rất hay có thể chiếu cố những người có hoàn cảnh khó khăn, cũng sẽ không làm những đội viên khác có ý kiến.

Mục đích hôm nay đã được đến, bác đứng dậy muốn đi về thì bị Chu Bắc Sơn gọi lại: - Bác, Bác về nói với bí thư mỗi buổi trưa khi nghỉ trưa đến nhà cháu theo cháu học chữ nhé, vợ của cháu không tiện dạy.

Đại đội trưởng cũng biết bây giờ mặc dù không như chế độ cũ như vậy nhưng chuyện nam nữ cũng cần kiêng dè nhiều lắm. Bác gọn gàng đồng ý nghĩ thầm trở về phải nhắc nhỡ bí thư, Chu Bắc Sơn cũng là người hay ghen đấy.

Chu Bắc Sơn mới mặc kệ đại đội trưởng sẽ cùng bí thư nhỏ to thầm thì cái gì đâu, anh chính là không cho khác phái tiếp xúc thường xuyên với vợ anh đấy.

Chu đại đội trưởng thật lâu sau mới biết, ngày hôm nay bác quyết định nghe theo ý kiến của Chu Bắc Sơn đã khiến Chu gia đội sản xuất giữ vững không khí lao động tích cực. Đội sản xuất khác thường xuyên có hiện tượng lười biếng không làm việc đàng hoàng thì thôn bọn họ vững bước tiến lên trở thành đội sản xuất tiên tiến nhiều năm liền. Chàng trai cô gái của Chu gia thôn cũng trở thành đối tượng kết hôn được hoan nghênh nhất. Người người đều vì mình có thể trở thành Chu gia thôn một thành viên mà tự hào. Đây là nói sau.

Ngày hôm sau sáng sớm, Tô Mãn đặt hai cục bột nhỏ nhà họ Chu vào xe, Chu Bắc Sơn đẩy bọn nhỏ, cô đi theo bên cạnh. Hai bé đã lớn nhưng không được thường xuyên đi ra ngoài, bây giờ có dịp thì hào hứng lắm, mắt nhìn xung quanh, quơ tay múa chân lại thêm ê a nói chuyện, không biết bọn họ nói gì mà có vẻ hăng say lắm. 

Tô Chu hai người quyết định mang bọn nhỏ theo để làm việc. Nhiệm vụ của Tô Mãn mỗi sáng là đi theo sau lưng đại đội trưởng, nhớ kỹ lượng công việc mà bác phân cho mỗi người, đồng thời điểm danh ai đi trễ ai vắng mặt.

Người vắng mặt thì không có công điểm, nếu đi trễ thì cũng không sao, miễn là hoàn thành đủ số công việc được giao là được. Nhưng khi đi trễ thì đại đội trưởng đã không còn ở đó nữa, việc phân nhiệm vụ là của Tô Mãn.

Cuối ngày thì kiểm tra mức độ hoàn thành công việc của mỗi người để chấm công.

Nếu ai muốn về sớm cũng được, miễn là hoàn thành công việc thì về sớm cũng không sao. Quy định rất là linh hoạt.

Thêm một điểm đặc biệt nữa là ở Chu gia đội sản xuất, ai hoàn thành định mức thì lấy mức công điểm cao nhất, chứ không phải như đội sản xuất khác chia ra nam nữ, nữ luôn luôn phải lấy ít công điểm hơn nam từ hai đến ba công điểm.

Phải biết một ngày chỉ có mười công điểm mà thôi.

Một thời gian sau, khi có dịp đi thăm người thân qua đội sản xuất khác, phụ nữ ở Chu gia thôn biết được tin này nên quý trọng cơ hội mà đại đội trưởng giao cho, mỗi ngày đều ra sức làm việc khiến phần đông mọi người đều lấy tối cao công điểm, trong vô hình nâng cao tinh thần yêu lao động của đội viên.

Đầu bờ ruộng có một chỗ đất trống, nơi đó mọc ra một cây đa to. Không một ai biết cây đa đã bao nhiêu tuổi rồi. Khi hỏi các cụ già cao tuổi, ai cũng nói từ nhỏ đã thấy nó ở đó. Cây đa tán rộng, bán kính lên đến năm sáu mét khiến độ che phủ rất cao. Đội viên thường hay vào gốc cây ngồi nghỉ, bóng râm gió mát, ai cũng yêu thích nơi này.

Tô Mãn đẩy xe vào dưới gốc cây, cẩn thận kiểm tra xem có kiến hoặc loài động vật khác không. Xác định không có liền đặt xe ở đấy. Hai anh em Ái Quốc Vệ Quốc nay đã được sáu tháng rồi. Mỗi lần đi ra ngoài bọn họ đều được nhiệt tình các cô bác ông bà vây quanh. Sự thật là vì quá béo. Ở cái thời đại này, béo là có phúc là xinh đẹp nên ai cũng hiếm lạ hai bé. Lâu lâu lại có một hai người vào nghỉ mát, nói chuyện với bọn chúng, hai anh em cũng nhiệt tình ê a đáp lại, càng khiến hai bé được yêu thích hơn.

Ở đây các mẫu ruộng đều nối liền nhau thành một mảng lớn, nơi xa xa có một con sông chảy qua. Trong đại đội chỉ có hai con trâu nên phải có người đi đỡ lưỡi cày.

Hôm nay có ba loại công việc: một là lấy cày bừa xới đất, hai là xây chuồng heo và chuồng bò, ba là đào mương dẫn nước vào trong ruộng. Lượng công việc khá lớn, phải biết mặc dù đại đội có khoảng ba trăm người, nhưng lao động chính chỉ khoảng hai trăm, còn lại là người già và trẻ nhỏ. Những việc như cày đất hay đào mương xây nhà thì bọn họ không làm được, chỉ phải giúp đỡ vận chuyển đất đá hoặc chọn cỏ trong đồng: đợi đến khi trong đội mua heo về, thì mới có thể chăm sóc heo hoặc cắt cỏ heo.

Cày bừa vụ xuân cứ ồn ào nhốn nháo mà trôi qua. Trong khoảng thời gian này, những cơn mưa xuân trong sự mong đợi của người nông dân đã không có đến, như chứng thực dự cảm của Tống Hoành. Những người nông dân già mặc dù không biết được tin tức cũng cảm thấy không đúng lắm.

Không có mưa, đại đội trưởng phải phân công mọi người đi tưới nước, may mắn đã đào được hai cái mương khá sâu, mỗi lần tưới chỉ cần xách thùng đi một khoảng cách rất ngắn.

Lúc sau, khi đã gieo giống, trời có đổ vài cơn mưa. Nhưng mưa bụi mưa phùn, chưa ướt đất đã tạnh, không có một chút tác dụng nào. Đại đội các đội viên cần mẫn sớm tối tưới nước, hoa màu cũng không ảnh hưởng gì.

Nhưng đội sản xuất khác đã không may mắn như vậy. Thiếu nước, phân công đi gánh nước nhưng phần lớn người lại lười biếng dùng mánh lới, thành ra ruộng đồng chẳng tưới được bao nhiêu nước, hoa màu vàng hoe ỉu xìu thì mới phát hiện, nói chung gà bay chó sủa, loạn lên.

Bệnh lười biếng là sẽ lây bệnh nha. Thử nghĩ, nếu người xung quanh đều lười biếng nhưng vẫn được lấy công điểm tối cao, vẫn được chia đều lương thực thì ai mà cam lòng làm hết sức chứ. Đồng ruộng không chăm sóc tốt là điều tất nhiên.

Không làm mà đòi có ăn có cả khối người. Đến khi đại đội trưởng và các cán bộ phát hiện, hoa màu thiếu chút nữa không cứu lại được. Lúc này, họ mới phát hiện Chu gia đội sản xuất không bị ảnh hưởng, đã vậy đội viên còn làm việc hăng say, không ai dám lười biếng.

Nếu có Chu gia đội sản xuất người ở đây nghe được tiếng lòng của bọn hắn thì sẽ phi bọn hắn một ngụm, không tích cực làm việc đợi đến mùa đông rồi c.h.ế.t đói ha gì, thật là không kiến thức.

Các thôn lân cận bắt đầu học Chu gia thôn, sửa lại cách tính công điểm và chấm công, tình trạng mới cải thiện được. Từ đây, Chu gia đội sản xuất trở thành tấm gương cho bạn bè lân cận. Chu đại đội trưởng mỗi lần đi thị trấn họp đều được lãnh đạo hung hăng khen ngợi, đón nhận các đại đội trưởng khác tràn đầy hâm mộ ánh mắt, đích thực là nhân sinh người thắng, kiêu ngạo mười phần. 

Vì có sự chuẩn bị trước, lại thêm nước sông vẫn chưa đến mức khô cạn hoàn toàn nên tình trạng thiếu nước cũng không nghiêm trọng lắm, không cần Tô Mãn phải đi thúc giục cứu lại hoa màu. Nhiều đội sản xuất siêng năng như Chu gia đội, sáng tối hai lần tưới nước khiến hoa màu chẳng những không giảm sản lượng mà dự tính còn tăng một chút.

Không cần phải thúc giục sinh trưởng, Tô Chu hai người liền đi tiếp bốn năm cái nhiệm vụ, Chu Bắc Sơn ra khỏi đại đội vài lần. Anh trở về đều cầm về nhiệm vụ mới cho Tô Mãn, mỗi lần như vậy lương thực, trứng gà và thịt heo trong không gian lại giảm bớt, đối về một xấp tiền cùng phiếu.

Heo trong không gian đã g.i.ế.c thêm hai lần, lần trước heo mẹ đẻ mười hai con, tất cả đều sống sót. Sau lại mười hai con đều bị g.i.ế.c thịt, bởi vì heo mẹ lại mang thai lứa tiếp theo. Như vậy mỗi lần Tô Chu hai người chỉ chừa lại heo mẹ và heo cha để làm giống, những con khác nuôi đến đủ lớn đều g.i.ế.c đi. Lần g.i.ế.c heo gần nhất vừa diễn ra vài ngày.

Vì vậy, cả nhà ăn không hết, Tô Chu phải tìm người bán thịt heo nha. Thịt heo nguồn gốc không rõ ràng nên không thể bán cho Cung tiêu xã được. Cũng may, sau nhiều lần đi giao nộp nhiệm vụ, Chu Bắc Sơn đã làm quen được với tất cả các thành viên khác (không bài trừ người khác cũng có ý định làm quen với anh), nương mỗi lần đi thị trấn anh đều bán cho họ lương thực, trứng và thịt. Mấy thứ này ngay lúc này là hàng hiếm, phải có đủ phiếu mới mua được, Chu Bắc Sơn lại không cần phiếu, nói nữa, thực phẩm nhà anh toàn loại chất lượng tốt, ai mua một lần đều biết.

Vì vậy, không cần Chu Bắc Sơn đi tìm chợ đen trong truyền thuyết, các đồng nghiệp của anh đã cướp sạch hầu như không còn. Tống hoành cũng tranh mua được vài lần. Tuyệt nhiên không ai hỏi anh thịt heo và trứng gà từ đâu mà đến.

Đây cũng là nguyên nhân mà anh nguyện ý bán cho bọn họ.

Mỗi lần Chu Bắc Sơn đi thị trấn, trên đường về gần đến thôn sẽ từ trong không gian lấy ra hoặc một con hoặc nửa con heo. Đưa cho đại đội trưởng, bảo là quen biết với người làm trong lò sát sinh. Tối đó thôn trưởng sẽ gọi mỗi nhà một người qua mua thịt, không cần phiếu nhưng nhất định không được nói ra ngoài, nếu không lần sau sẽ không có.