Chớp mắt, đám sinh viên năm nhất đã kết thúc giai đoạn làm quen với môi trường đại học, bắt đầu cuộc sống đều đặn với thời khóa biểu.

Hơn chục người đoạt giải cúp Kim Hà cũng đã nhận được tiền thưởng, đồng thời nhận được thư mời tham quan nhiều phòng thí nghiệm của khoa Công nghệ thông tin vào ngày 15 tháng 9, bao gồm cả phòng thí nghiệm dự án An ninh mạng trọng điểm quốc gia do giáo sư Mục Giang Thiên phụ trách.

Đây là cơ hội mà rất nhiều người mơ ước, sinh viên tất nhiên cũng hồi hộp và phấn khích, háo hức muốn thử.

Trước ngày tham quan, trường phát cho mỗi sinh viên một thẻ ra vào và giấy chứng nhận tham quan tạm thời, sử dụng mã số được ghi trên đó để đăng nhập vào mạng nội bộ của phòng thí nghiệm, đọc một số tài liệu không được mã hóa.

Sáng hôm đó, tranh thủ khoảng thời gian nghỉ giữa hai tiết học chuyên ngành, Uông Cốc liền mượn máy tính của Nhan Giai Thụy, hào hứng đăng nhập vào thử.

Nhan Giai Thụy ngồi bên cạnh, thò cổ nhìn vào màn hình, la ó: “Woa woa woa, ‘Giao diện não-máy tính không xâm lấn’  [1] là cái gì vậy? Dự án này nghe có vẻ ngầu đét!”

Nghe thấy tiếng của cậu ta, rất nhiều nam sinh trong lớp tò mò, vây quanh sau lưng Uông Cốc xem.

Khả năng nghiên cứu khoa học của khoa Công nghệ thông tin trường Đại học D nổi tiếng thế giới, có rất nhiều dự án trọng điểm, trong đó nổi bật nhất là lĩnh vực Mạng máy tính.

Rất nhiều nội dung, đám sinh viên năm nhất này không thể hiểu hết được.

Tuy nhiên, tất cả đều hai mắt sáng rực, ríu rít bàn tán, giống như những chú chim non vừa mở mắt nhìn thấy thế giới mới.

Lúc này, ngồi ở hàng cuối cùng trong lớp học, Thời Dạ cũng đăng nhập vào mạng nội bộ của phòng thí nghiệm.

Chỉ là không có ai dám đến gần làm phiền cậu, điều này cho phép cậu được yên tĩnh đọc lướt qua.

Khác với việc xem qua loa của Uông Cốc, Thời Dạ đã đi sâu vào các lĩnh vực cụ thể, tập trung xem xét nội dung của một số lĩnh vực như Kỹ thuật An ninh Internet, Truyền thông lượng tử,  [2] Học thống kê dựa trên dữ liệu lớn của Trí tuệ nhân tạo.

Tuy nhiên, khi cậu thử tải xuống một số bài báo và dữ liệu thí nghiệm, nội dung trang web lại hiển thị 【Không thể kết nối cơ sở dữ liệu】.

Thời Dạ thử lại, tất cả các trang web tĩnh đều có thể mở được, điều này chứng tỏ máy chủ nội bộ của trường Đại học D đang hoạt động bình thường.

Nhưng cơ sở dữ liệu không thể kết nối bình thường, chẳng lẽ là do trường vẫn đang bảo trì cơ sở dữ liệu sao?

Một lát sau, Thời Dạ khẽ nói: 【Chim đàn lia】(chim đàn lia)

Cùng với sự xuất hiện của Chim đàn lia với bộ lông lộng lẫy, cả lớp học lại trở nên yên tĩnh, mọi ồn ào đều bị gió điện tử thổi bay.

Hiện ra trước mắt Thời Dạ là một thành phố hiện đại nguy nga tráng lệ, mỗi tòa nhà đều có phong cách độc đáo, dòng dữ liệu chảy xiết bên trong, như bầu trời đêm không bao giờ tắt đèn.

Ở trung tâm thành phố là một tòa tháp cao chọc trời, hùng vĩ, đó chính là cơ sở dữ liệu trung tâm của trường Đại học D. Quy mô của nó lớn hơn rất nhiều so với cơ sở dữ liệu tạm thời của cúp Kim Hà.

Tuy nhiên, lúc này, tòa tháp hùng vĩ này lại bị bao phủ bởi một bóng đen kỳ lạ.

Ở vô số cổng kết nối ở tầng dưới cùng của nó, lẽ ra phải có rất nhiều dữ liệu ra vào, nhưng lúc này lại trống rỗng, giống như lòng sông cạn khô.

Mỗi lối vào của tòa tháp đều bị một sợi xích màu xanh lam bao phủ, cản trở mọi dữ liệu ra vào.

Những sợi xích màu xanh lam này hội tụ về phía trên, hợp nhất thành một nguồn gốc duy nhất –

Một cái đuôi rắn.

Trên đỉnh tòa tháp cao chọc trời này, có một con rắn khổng lồ dài vạn dặm đang bay lượn trên mây!

Cơ thể nó to lớn ngang ngửa với tòa tháp; trên lưng mọc ra hai cánh, vỗ cánh bay lên trời, như muốn chạm tới mây xanh; đuôi rắn quấn quanh thân tháp, hàng vạn chiếc vảy màu xanh lam phản chiếu ánh sáng vàng rực rỡ, gần như không thể nhìn thẳng.

Vô số sợi râu nhỏ dài trên đuôi rắn trở thành những sợi xích, trói chặt lấy tòa tháp.

Dưới bóng tối của con rắn thần này, thời gian của toàn bộ tòa tháp như ngừng trôi, dữ liệu không thể ra vào, hoạt động hoàn toàn tê liệt.

Chim đàn lia so với con rắn thần chỉ nhỏ bé như vi sinh vật, vỗ cánh bay lên, tìm kiếm thêm manh mối cho chủ nhân của nó.

Thời Dạ tiếp tục đi sâu vào mạng nội bộ, cậu đã nhận ra: Con rắn thần này chắc chắn là một chương trình độc hại đã xâm nhập vào cơ sở dữ liệu trung tâm của trường Đại học D.

Mấy ngày nay, trường Đại học D không phải đang bảo trì, mà là đang tìm cách giải cứu cơ sở dữ liệu trung tâm của họ.

Cơ sở dữ liệu tạm thời của cúp Kim Hà, thao tác nhập liệu thủ công, tất cả đều là vì cơ sở dữ liệu ban đầu đã hoàn toàn tê liệt, họ không còn cách nào khác!

Đúng lúc Thời Dạ chuẩn bị điều tra thêm, tiếng chuông vào lớp đột nhiên vang lên.

Giáo viên của tiết Thuật toán cơ bản đã bước lên bục giảng, nhìn thấy sinh viên túm tụm trước một chiếc laptop, ông ho khan một tiếng, nói: “Vào lớp rồi, tất cả về chỗ ngồi của mình đi.”

Sinh viên vội vàng giải tán, Uông Cốc cũng vội vàng gập laptop lại, chuẩn bị tập trung nghe giảng.

Lúc này, Thời Dạ vẫn đang ngồi ở góc lớp nhìn máy tính, trông vô cùng nổi bật.

Giáo viên thuật toán nhìn cậu một lúc, bước tới, “Bịch” một tiếng đóng sập laptop lại, nói: “Được rồi, có chuyện gì thì tan học rồi làm. Em là Thời Dạ phải không?”

Cái tên này, sau câu chuyện về quán quân cúp Kim Hà, đã đến tai các giáo viên bộ môn, có thể nói là vô cùng nổi tiếng.

Thời Dạ ngẩng đầu nhìn ông.

Không biết vì sao, tất cả sinh viên trong lớp đột nhiên cảm thấy vô cùng căng thẳng: Dạ ca sẽ nói gì đây, “Ừm” sao? Hay là “Thời gian của em rất quý giá”? Liệu cậu ấy có phũ phàng bỏ đi không?!

Tuy nhiên, tất cả đều đoán sai rồi.

Thời Dạ không nói gì, cậu chỉ lấy một cuốn sách mượn ở thư viện ra – “Clever Algorithms: Nature-Inspired Programming Recipes [3] ” bản gốc.

Lật ra rồi im lặng đọc.

Giáo viên thuật toán: “…”

Khóe miệng ông giật giật, xác nhận lại tên cuốn sách một lần nữa, im lặng một lúc lâu, nói: “Sách thuật toán à, ừm, cũng được, vậy em cứ tiếp tục tự học đi. Thầy… sẽ dạy cho các bạn khác bài học cơ bản trước.”

Thời Dạ: “Ừm.”

Nhóm chat của lớp.

【Lý Hân Hân: Ha ha ha ha ha ha có chuyện gì vậy!!】

【Hà Duệ: 23333 Chữ “ừm” của Dạ ca sao lại khác với chữ “ừm” của người khác vậy nhỉ, cứ như là cậu ấy đang phê chuẩn ấy!】

【Nhan Giai Thụy: Đừng hỏi, dù sao thì Dạ ca cũng là đỉnh nhất rồi…】

【Hà Duệ: Thế giới của đại lão chúng ta không hiểu được】

Giáo viên thuật toán trở lại bục giảng, gõ tay lên bàn, nói: “Rồi rồi, chúng ta bắt đầu học bài nào, hôm nay chúng ta sẽ học đến phần hai ‘Con trỏ’, các em lật sách ra nào…”

Bên dưới xì xào bàn tán, sinh viên vội vàng lấy lại tinh thần, tập trung vào việc học của mình.

Buổi học kết thúc, lại đến giờ ăn trưa.

Hai tuần trôi qua, cảm giác mới mẻ với căn tin của sinh viên đã dần phai nhạt, ai nấy đều uể oải lấy cơm.

Nhan Giai Thụy may mắn mua được món kem số lượng có hạn, phấn khởi đi về phía chỗ ngồi cố định của Thời Dạ, gọi: “Đại ca, hôm nay có món ngon, cậu muốn vị gì?”

Lại thấy Thời Dạ không ngẩng đầu lên, cơm canh trên bàn cũng không động đũa, cứ nhìn chằm chằm vào điện thoại, như đang suy nghĩ điều gì đó.

Sự nhiệt tình muốn bắt chuyện của Nhan Giai Thụy nhanh chóng lụi tàn, cậu ta nghĩ: Đại ca có lẽ đang suy nghĩ vấn đề gì đó rất quan trọng? Tốt hơn hết là mình không nên làm phiền…

Ở một góc khác, Uông Cốc cũng đã tìm được chỗ ngồi, vẫy tay gọi: “Carry ca, ngồi đây đi.”

“Ừ, tới ngay!” Nhan Giai Thụy cười híp mắt đi tới, lúc đi còn ngoái đầu nhìn lại một cái.

Không biết vì sao, cậu ta đột nhiên cảm thấy: Thời Dạ giống như kiểu kiếm khách cô độc uống rượu một mình trong phim truyền hình, toát ra vẻ cô đơn cao ngạo, khác hẳn với những người như bọn họ đang sống trong thế giới thực tại…

Ăn trưa xong, 1 giờ 30 chiều là thời gian tham quan phòng thí nghiệm.

Những người đoạt giải cúp Kim Hà đã đến tòa nhà thí nghiệm từ sớm, được một anh sinh viên năm cuối dẫn đi quẹt thẻ, lên thang máy, lần lượt đến từng phòng thí nghiệm tham quan.

Một số phòng thí nghiệm thuật toán thông thường thì gần như không có gì để xem, chỉ toàn là các anh học trưởng đầu trọc cắm cúi gõ bàn phím; nhưng những phòng thí nghiệm như giao diện não-máy tính, thực tế ảo,… lại thường có những dự án hấp dẫn.

Trong phòng thí nghiệm siêu máy tính của trường Đại học D có lắp đặt một siêu máy tính đắt tiền, xếp hạng 17 trong bảng xếp hạng siêu máy tính thế giới, luôn hoạt động trong phòng máy để thực hiện các tác vụ tính toán khác nhau trong hàng đợi.

Hàng sinh viên tham quan đội mũ nhựa, đi dép lê dùng một lần, áp sát vào cửa kính nhìn bóng dáng của siêu máy tính, ai nấy đều trầm trồ “Woa” lên.

Sau khi xem siêu máy tính, họ lại được xem phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia – nhìn bề ngoài cũng chỉ là một văn phòng bình thường với một giáo sư và vài sinh viên, không có gì đặc biệt.

Tuy nhiên, người ngồi ở vị trí giáo sư đó chính là Mục Giang Thiên, vị giáo sư lão làng của trường Đại học D, đồng thời còn là giáo sư hướng dẫn tiến sĩ, chủ nhiệm khoa Mạng máy tính, viện sĩ Viện Khoa học, ủy viên thường trực Hiệp hội An ninh mạng Hoa Quốc, ủy viên Ủy ban Khoa học và Công nghệ quốc gia…

Hiện tại giáo sư không có ở phòng thí nghiệm, ông đã đi công tác từ hôm qua.

Nhưng sinh viên do ông trực tiếp hướng dẫn đã tiếp đón các tân sinh viên và cho họ xem một đoạn video của giáo sư Mục.

Đoạn video này, có lẽ là những lời mà giáo sư Mục sẽ nói với mỗi nghiên cứu sinh của mình.

Ông nói: “… Các em, trong dự án của tôi, tôi hy vọng tất cả các em đều có thể tĩnh tâm nghiên cứu, thực sự tận hưởng tri thức. Tôi biết bây giờ có rất nhiều người cho rằng ngành Công nghệ thông tin là để kiếm tiền nhanh, làm lập trình viên ra ngoài một tháng có thể kiếm được mười triệu, hai mươi triệu, ba mươi triệu, có rất nhiều sinh viên chỉ vì tiếp tục nghiên cứu khoa học mà không có nhiều tiền, cho rằng bản thân bị thiệt thòi. – Thực ra không phải vậy.

“Chúng ta học tập, là để bản thân trở nên phong phú hơn, để đất nước trở nên hùng cường hơn, để tầm nhìn của con người có thể mở rộng đến những nơi mà thế hệ trước chưa từng đặt chân đến, nhưng lại luôn khao khát. Hãy tự hỏi lòng mình, tại sao chúng ta cần tiền? Bởi vì chúng ta muốn có được sự tự do không bị ràng buộc bởi vật chất, tự do mới là thứ mang lại hạnh phúc, chứ không phải bản thân tiền bạc. Vậy tại sao chúng ta phải học tập? Bởi vì chúng ta muốn có được sự tự do tinh thần không bị che mờ bởi những thứ bên ngoài, muốn có được hạnh phúc từ tư tưởng và tri thức.

“Tôi có vài học trò, đã từ bỏ dự án đang làm, chuyển sang một số công ty lớn nhận mức lương hàng năm lên đến hàng triệu, tôi tất nhiên sẽ chúc phúc cho họ, nhưng tôi cũng hy vọng họ có thể kiếm tiền xong, cũng có thể đóng góp một chút cho đất nước. Bởi vì sau khi được hưởng nhiều nguồn lực giáo dục chất lượng như vậy, mà không thể cống hiến cho ngành nghề của mình, mà lại lao đầu vào guồng quay kiếm tiền của giới tư bản, cả đời phấn đấu vì một căn nhà, đó mới thực sự là lãng phí. Quốc gia nuôi dạy một học sinh giáo dục bắt buộc chín năm, là vì sự ổn định của xã hội, mỗi người đều có vị trí của mình, không làm những việc vi phạm pháp luật; quốc gia nuôi dạy một sinh viên đại học, nghiên cứu sinh, là để cho các ngành nghề có động lực phát triển, có khả năng cạnh tranh, có chỗ đứng trên trường quốc tế, mưu cầu phúc lợi cho những người dân còn lại; còn quốc gia nuôi dạy nghiên cứu sinh tiến sĩ và những người có học vị cao hơn, là vì mục tiêu chung của nền văn minh trí tuệ nhân loại –

“Đó chính là chân lý và đạo đức.”

---

[1]  “Giao diện não-máy tính không xâm lấn” (Brain-computer interface – BCI) là một công nghệ cho phép giao tiếp trực tiếp giữa não bộ con người và máy tính hoặc thiết bị bên ngoài mà không cần phẫu thuật cấy ghép.

[2]  Truyền thông lượng tử là một lĩnh vực nghiên cứu thú vị, tận dụng các nguyên tắc của cơ học lượng tử để truyền tải thông tin. 

[3]  “Clever Algorithms: Nature-Inspired Programming Recipes” là một cuốn sách về thuật toán, đặc biệt là những thuật toán được lấy cảm hứng từ tự nhiên.